|
Αυτοεκτίμηση είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τον εαυτό μας, που
αποκαλύπτει αν είμαστε ικανοποιημένοι ή όχι με την εικόνα μας, και πρόκειται
για μια διαδικασία η οποία ξεκινά από την παιδική ηλικία, θεμελιώνεται στην
εφηβεία και έχει καθοριστική σημασία για την ψυχική μας ισορροπία, για τις
μετέπειτα διαπροσωπικές και επαγγελματικές μας σχέσεις. Όταν είναι θετική,
μας γεμίζει αυτοπεποίθηση. Όταν όμως η αυτοεκτίμηση είναι χαμηλή, οι αντοχές
στις δυσκολίες είναι μικρές, τα αρνητικά και η δυστυχία ευδοκιμούν, ενώ τα
θετικά και η χαρά ατροφούν. Η μειωμένη αυτοεκτίμηση μας κάνει αδύναμους να
αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, γιατί πιστεύουμε ότι μας αξίζει περισσότερο ο
πόνος και η δυστυχία παρά η χαρά. Η υψηλή αυτοεκτίμηση μάς κάνει
γενναιόδωρους, θετικούς, ειλικρινείς και «ανοιχτούς» με τους άλλους.
Σεβόμαστε περισσότερο τον εαυτό μας (άρα και όλοι μας σέβονται) και
καταφέρνουμε περισσότερα στη ζωή μας, γνωρίζοντας τα θετικά στοιχεία του
εαυτού μας και αξιοποιώντας τα, στο μέγιστο βαθμό. Φερόμαστε όμορφα, δεχόμαστε
τα λάθη μας, έχουμε υπομονή με τον εαυτό μας, είμαστε χαλαροί και ήρεμοι. Γι’
αυτό η αυτοεκτίμηση είναι σημαντικό να είναι σε υψηλά επίπεδα από την παιδική
ακόμα ηλικία. Πώς θα το καταφέρουμε αυτό;
Με το να θαυμάζουμε ο,τιδήποτε φτιάχνει το παιδί. Ενισχύουμε έτσι όχι
μόνο την αυτοπεποίθησή του αλλά και τη δημιουργικότητά του.
Επιβραβεύοντας το παιδί για ό,τι καταφέρνει, χωρίς να το αξιολογούμε
ή να του προβάλλουμε αμέσως μια μεγαλύτερη προσδοκία.
Δεν μένουμε στα λάθη του. Του δείχνουμε ότι το αγαπάμε με τα λάθη του
και δεν περιμένουμε να είναι τέλειο. Χαρακτηρίζουμε τις πράξεις του, όχι όμως
το ίδιο, κολλώντας του ταμπέλες. Για παράδειγμα αν έκανε κάποιο λάθος, δεν
του λέμε «είσαι άχρηστος, ανίκανος, τίποτα σωστό δεν μπορείς να καταφέρεις
κτλ.» αλλά «Η πράξη που έκανες δεν ήταν σωστή. Είσαι σπουδαίο παιδί, δεν
πειράζει που δεν τα κατάφερες αυτή τη φορά, αρκεί που προσπάθησες».
Τονίζουμε τα θετικά του και έτσι αυτά πολλαπλασιάζονται.
Του λέμε συχνά τι κατάφερε. Τα απαριθμούμε μαζί του. Του τονώνει
ιδιαίτερα την αυτοπεποίθηση.
Όταν πετυχαίνει ένα στόχο, του δίνουμε χρόνο να χαρεί, δεν του
προτείνουμε αμέσως τον επόμενο στόχο.
Οι στόχοι είναι του παιδιού και όχι των γονιών. Το παιδί δεν είναι η
συνέχεια της ζωής μας είναι η αφετηρία της δικής του ζωής.
Δεν το συγκρίνουμε με άλλους. Έχει τη δική του προσωπικότητα. Έτσι,
θα μάθει να αγαπάει τον εαυτό του και θα νιώθει πιο σίγουρο.
Το «μπράβο» που του λέμε να είναι ειλικρινές και καθημερινό.
Του αναθέτουμε δουλειές ανάλογα με την ηλικία του (όχι πολύ
δύσκολες), σεβόμενοι πάντα τον ρυθμό και τον τρόπο του. Όταν κάνει μια
δουλειά, δεν περιμένουμε να είναι τέλεια και κυρίως δεν την ξανακάνουμε μόλις
τελειώσει. Θα νιώσει ακυρωμένο, θυμωμένο και απρόθυμο την επόμενη φορά.
Για την ανάπτυξη πρωτοβουλίας, του δίνουμε ευκαιρίες να ρισκάρει, να
διαλέγει, να δημιουργεί, να εκφράζεται, να αισθάνεται, να μοιράζεται, να
εκπλήσσεται, να αποφασίζει. Αν του δώσουμε ευκαιρίες να αποφασίζει για τα
μικρά πράγματα όταν είναι μικρό, θα είναι ικανό να αποφασίζει για τα μεγάλα
όταν μεγαλώσει.
Όταν ρωτάνε κάτι το παιδί, δεν προτρέχουμε να απαντήσουμε στη θέση
του, σαν να μην υπάρχει. Βλάπτει την αυτοεκτίμησή του και την κοινωνικοποίησή
του.
Η ζωή δεν είναι αγώνας δρόμου ή διαγωνισμός. Δεν χρειάζεται να
ανταγωνιζόμαστε κανέναν, ούτε να συγκρίνουμε τον εαυτό μας με τους άλλους.
Επιπλέον, δεν χρειάζεται να πανικοβαλλόμαστε όταν τα πράγματα δεν πηγαίνουν
καλά. Έτσι είναι η ζωή, με τα αρνητικά και τα θετικά της και δεν μπορούμε να
κάνουμε κάτι γι’ αυτό. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να γίνουμε φίλοι με
έναν υπέροχο άνθρωπο: τον εαυτό μας! Και να δώσουμε το παράδειγμα αυτό και
στα παιδιά μας!
Η μορφή του εκπαιδευτικού επηρεάζει έντονα την προσωπικότητα του
παιδιού. Η αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή, μέσω των βαθμών, τον
πληροφορεί άμεσα για την αξία του και επηρεάζει σημαντικά την ιδέα που τρέφει
για τον εαυτό του. Οι σχολικοί βαθμοί είναι το μέτρο με το οποίο πολλοί
μαθητές κρίνουν την αξία τους μέσα στο σχολείο. Τα ευρήματα των ερευνών στην
Ελλάδα έχουν δείξει ότι η σχολική επίδοση και οι σχολικοί βαθμοί ασκούν άμεση
επίδραση στην αυτοεκτίμηση του μαθητή.
Ο εκπαιδευτικός αποτελεί και το βασικό παράγοντα δημιουργίας θετικού
ψυχολογικού κλίματος μέσα στη τάξη. Όταν ο εκπαιδευτικός αποδέχεται το
μαθητή, ενισχύει τις δυνατότητές του και τον ενθαρρύνει να θέσει τους στόχους
του και να πάρει αποφάσεις για τη ζωή του, τότε συμβάλλει στην βελτίωση του
επιπέδου αυτοεκτίμησής του. Αν οι μαθητές πιστεύουν ότι οι εκπαιδευτικοί τους
θεωρούν ικανούς, τότε παρουσιάζουν αυξημένη σχολική επίδοση και βελτιωμένη
αυτοεκτίμηση.
Οι μαθητές είναι η ομάδα των συνομηλίκων με την οποία ο έφηβος
έρχεται σε καθημερινή επαφή και από την οποία δεν μπορεί να ξεφύγει όταν αυτή
τον αποδοκιμάζει, τον απορρίπτει ή τον αγνοεί. Αυτές οι εμπειρίες είναι πολύ
πιθανό να οδηγήσουν τον έφηβο σε μια αρνητική στάση απέναντι στον εαυτό του.
Αντίθετα, οι υποστηρικτικές σχέσεις μεταξύ των εφήβων συνδέονται με υψηλότερη
αυτοεκτίμηση, χαμηλότερα επίπεδα κατάθλιψης και καλύτερη προσαρμογή στο
σχολικό περιβάλλον.
Οι εκπαιδευτικός για να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση των μαθητών του
πρέπει :
να αναγνωρίζει τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι μαθητές και να
επιβραβεύει τα επιτεύγματά τους.
να δημιουργεί κλίμα εμπιστοσύνης στην τάξη
να χρησιμοποιεί αντικειμενικές διαδικασίες αξιολόγησης της προόδου
των μαθητών
να αποδέχεται το μαθητή ως άτομο, ακόμα και όταν απορρίπτει τη
συμπεριφορά του
να ενθαρρύνει τον μαθητή και να του δίνει ευκαιρίες να βιώνει την
επιτυχία μέσα στην τάξη
να ενεργεί ο ίδιος ως πρότυπο για τους μαθητές.
Γενικά, όσο πιο ανεπιφύλακτη είναι η αποδοχή των μαθητών από τους
καθηγητές τους, τόσο υψηλότερο είναι το επίπεδο αυτοεκτίμησής τους.
Η ανάγκη του ατόμου για θετική εκτίμηση από τα πρόσωπα που το ίδιο
θεωρεί σημαντικά στη ζωή του συνδέεται στενά με την ανάγκη του για
αυτοεκτίμηση. Οι άνθρωποι όχι μόνο δεν μπορούν να υπάρξουν χωριστά από τους
άλλους, αλλά και η μη αποδοχή τους από τον κοινωνικό τους περίγυρο
συνεπάγεται χαμηλά επίπεδα αυτοεκτίμησης. Γι΄ αυτό σημαντικό ρόλο στην
ενίσχυση της αυτοεκτίμησης θεωρείται ότι παίζει και η άνευ όρων αποδοχή του
ατόμου από τα σημαντικά στη ζωή του πρόσωπα, δηλαδή η πλήρης αποδοχή του με
τις όποιες εμπειρίες και την όποια συμπεριφορά του, χωρίς καμία διάθεση
κριτικής. Όταν υπάρχει κλίμα καλής διάθεσης και αποδοχής χωρίς όρους, το
άτομο μαθαίνει να εκφράζει ελεύθερα τα συναισθήματά του, ενισχύοντας έτσι την
αυτοεκτίμησή του.
Κοτίτσας Δημήτρης
|
