O Χαρίλαος Τρικούπης (11 Ιουλίου 1832 - 30 Μαρτίου 1896) ήταν Έλληνας διπλωμάτης, πολιτικός και Πρωθυπουργός. Ο
Τρικούπης κυριάρχησε στην πολιτική σκηνή της Ελλάδας επί 19 χρόνια, από το 1875
έως το 1894, παίρνοντας τη θέση του πρωθυπουργού επτά συνολικά φορές και
κυβέρνησε τη χώρα για σχεδόν 10 χρόνια από τα 20 αυτής της περιόδου.
Ο Χαρίλαος Τρικούπης φιλοδοξούσε να μετατρέψει
την Ελλάδα σε μια σύγχρονη δυτικοευρωπαϊκή χώρα και μάλιστα ήταν αποφασισμένος
να καλύψει το χαμένο έδαφος όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Έτσι προώθησε έναν
ταχύρρυθμο εκσυγχρονισμό της χώρας. Οι στόχοι του Χ.Τρικουπη συνοψίζονταν
δημιουργία ένας κράτους σύγχρονου και οικονομικά αναπτυγμένου. Η πολιτική του
βασίστηκε στα μεγάλα δημόσια έργα (οδοποιία, σιδηρόδρομοι, διάνοιξη της διώρυγας
της Κορίνθου) που θα στήριζαν την οικονομική ανάπτυξη. Τα έργα επιδοτούνταν από
το κράτος και κατασκευάζονταν από μεγάλες ιδιωτικές εταιρείες. Επίσης στόχευε
στην ανασυγκρότηση των ένοπλων δυνάμεων. Έτσι, η κυβέρνηση Τρικούπη
υπερδιπλασίασε τις στρατιωτικές δαπάνες, οι οποίες και υπήρξαν το διαρκέστερο
και υψηλότερο κονδύλιο του προϋπολογισμού στα τέλη του 19ου αιώνα και επέβαλε
για πρώτη φορά το μέτρο της υποχρεωτικής στράτευσης για κάθε Έλληνα ηλικίας 21
εώς 40 ετών. Ο Μεσολογγίτης πολιτικός δεν έδειχνε να νοιάζεται ιδιαίτερα για
τους ελλειμματικούς προϋπολογισμούς αφού όπως έλεγε "είναι καλύτερον να
έχομεν έλλειμμα και στρατόν έτοιμον, παρά ισοζύγιον και στρατόν
ανέτοιμον.".Ο ρόλος του κράτους επεκτάθηκε επίσης με την υιοθέτηση ενός
νέου , πιο προστατευτικού δασμολογίου. Τέλος κύριες πλευρές της πολιτικής του
ήταν η εξυγίανση της δημόσιας διοίκησης μέσω της θέσπισης αντικειμενικών
κριτηρίων πρόσληψης και η επιδίωξη ειρηνικής συμβίωσης με την Οθωμανική
αυτοκρατορία.
Το
υπερφιλόδοξο πρόγραμμά του Τρικούπη χρηματοδοτήθηκε με συνεχόμενα δάνεια και με
μια άνευ προηγουμένου αύξηση της φορολογίας , που κυρίως έπληξε τα κατώτερα
στρώματα. Την οικονομική πολιτική του Τρικούπη επέκρινε ο ανταγωνιστής του
Θ.Δηλιγιαννης που υποστήριζε ότι η φορολόγηση θα πρέπει να είναι η μικρότερη δυνατή
και κατηγορούσε τον Τρικούπη πως έδειχνε εύνοια προς τους οικονομικά ισχυρούς. Αξίζει
να σημειώσουμε πως ο Δηλιγιάννης υπήρξε υπερασπιστής του κοινοβουλευτισμού και
της συνταγματικής τάξης, σε ολόκληρη τη σταδιοδρομία του, και πολλές φορές ήρθε
σε σύγκρουση με το Παλάτι.
Όμως το όνειρο το Χ.Τρικουπη δεν ολοκληρώθηκε
ποτέ αφού η πολιτική υπερδανεισμού και υπερφορολόγησης που ακολούθησε ο
Χαρίλαος Τρικούπης δεν είχαν τίποτε το "εκσυγχρονιστικό" και οδήγησαν
τη χώρα στη χρεωκοπία. Η αδυναμία της Ελλάδας να ανταποκριθεί στις οικονομικές
της υποχρεώσεις οδήγησε τον Τρικούπη στης απόφαση να κηρύξει πτώχευση. Ο Τρικούπης λέγεται πως
χρησιμοποίησε τη φράση << Δυστυχώς
επτωχεύσαμεν>>
σε
ομιλία του στη Βουλή στις 10
Δεκεμβρίου του1893,
αναφερόμενος στην οικονομική κατάσταση του κράτους. Η πτώχευση επέφερε την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου σε βάρος της Ελλάδας. Έκτοτε, η
φράση αυτή χρησιμοποιείται για να δηλώσει αποτυχία, τόσο για οικονομικά θέματα
όσο και για γενικότερους λόγους.
Σταυρούλα Παπαϊωάννου
