Δευτέρα 21 Μαρτίου 2016

Η ΛΕΚΤΙΚΗ ΒΙΑ - Δημήτρης Γκατζηγιαννης

Η ΛΕΚΤΙΚΗ ΒΙΑ είναι η περισσότερο επώδυνη από τις άλλες (μορφες βιας) – αν μπορούμε να ισχυριστούμε κάτι τέτοιο – επειδή χαράζει βαθιά τη ψυχή του θύματος με λόγια που μειώνουν τη προσωπικότητά του.Εμφανίζεται συνήθως στα σχολικά χρόνια, αλλά έχει διάρκεια μεγαλύτερη από την εφηβεία των θυτών.Ενώ η σωματική βία έχει παρατηρηθεί πως σταδιακά ελαττώνεται στα χρόνια του λυκείου, η λεκτική βία ενισχύεται και σκληραίνει…

Τα σχολικά κουδούνια χτύπησαν για άλλη μια χρονιά πριν από λίγες ημέρες και μέσα στις αίθουσες χιλιάδες παιδιά θα προσπαθήσουν να κατακτήσουν και εφέτος γνώση, κοινωνικότητα, καλές επιδόσεις, όνειρα για το μέλλον. Σε αυτό το όμορφο κάδρο όμως υπάρχουν και γκρίζες φιγούρες. Πρόκειται για κάποια παιδιά – δυστυχώς ολοένα αυξανόμενα, σύμφωνα με τα ερευνητικά στοιχεία – για τα οποία οι σχολικές αίθουσες θα μοιάζουν με φυλακή, η αυλή του σχολείου με εκτελεστικό απόσπασμα και ο δρόμος από και προς το σχολείο στρωμένος με αγκάθια. Και αυτό διότι το μεγάλο «αγκάθι» μέσα τους θα είναι ο σχολικός εκφοβισμός που υφίστανται από τους συμμαθητές τους. Το bullying αποτελεί κατά τους ειδήμονες ένα φαινόμενο όχι μόνο υπαρκτό και στη χώρα μας αλλά συνεχώς εντεινόμενο, το οποίο μάλιστα τα τελευταία χρόνια έχει βρει έναν μεγάλο «σύμμαχο», ο οποίος το βοηθά να γιγαντώνεται. Δεν είναι άλλος από το Διαδίκτυο, που όσα καλά προσφέρει, άλλα τόσα επικίνδυνα μπορεί να σημαίνει για τη ζωή των εφήβων αν γονείς, εκπαιδευτικοί αλλά και η Πολιτεία δεν έχουν τα μάτια τους δεκατέσσερα. Όσα θα διαβάσετε στις σελίδες που ακολουθούν μπορεί να σας κάνουν να φοβηθείτε, ιδιαιτέρως αν είστε γονείς. Ίσως μόνο έτσι όμως μπορέσετε να καταλάβετε τον φόβο ενός θύματος του σχολικού εκφοβισμού, ώστε κάποτε με συντονισμένες κινήσεις στο όμορφο κάδρο του σχολείου να μην υπάρχουν πλέον γκρίζες φιγούρες αλλά μόνο εφηβικά χαμόγελα.

Τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία (2012) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) μαρτυρούν ότι το 8,5% των μαθητών αναφέρει ότι υφίσταται εκφοβισμό δύο-τρεις φορές τον μήνα, ενώ το 15,8% αναφέρει ότι εκφοβίζει τους άλλους δύο-τρεις φορές τον μήνα. Ένα στα τέσσερα αγόρια (ποσοστό 23,9%) αναφέρει σωματική βία το τελευταίο έτος έναντι 8,3% των κοριτσιών που εμπλέκονται συχνότερα σε λεκτική βία. Παράλληλα μελέτη ειδικών του Τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής κ. Πέτρο Σκαπινάκη, η οποία περιελάμβανε 5.614 μαθητές 16-18 ετών από 25 Γενικά Λύκεια της χώρας, έδειξε ότι συνολικά περίπου 12% των μαθητών έχει υπάρξει θύμα επιθετικότητας, ενώ το 20% έχει εμπλακεί ως θύτης σε περιστατικά σχολικού εκφοβισμού. Πάντως συχνή εμπλοκή - δηλαδή τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα - είχαν (ευτυχώς) λιγότερα παιδιά (1,4% και 2,8% αντιστοίχως).
Ο σχολικός εκφοβισμός όμως έχει περάσει εδώ και καιρό τα σύνορα της αυλής του σχολείου τρέχοντας με ιλιγγιώδεις ταχύτητες στους ιντερνετικούς δρόμους. Πρόσφατη μελέτη σε εφήβους ηλικίας 14-17 ετών από επτά ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ισπανία, Πολωνία, Γερμανία, Ρουμανία, Ολλανδία και Ισλανδία) που διεξήχθη από κονσόρτσιουμ επιστημόνων με πρώτη συγγραφέα την κυρία Άρτεμη Τσίτσικα, έδειξε ότι περισσότερα από δύο στα δέκα παιδιά (για την ακρίβεια, ποσοστό 21,9%) ανέφεραν ότι είχαν δεχθεί διαδικτυακό εκφοβισμό τους τελευταίους 12 μήνες από τη διεξαγωγή της μελέτης.
Όπως επισημαίνει στο «Βήμα» η κυρία Τσίτσικα, το Διαδίκτυο φαίνεται να «λύνει τα χέρια» των θυτών καθιστώντας ακόμη πιο εύκολο, χωρίς κανέναν έλεγχο, τον εκφοβισμό συμμαθητών τους. «Χαρακτηριστικό της κακής δύναμης του Διαδικτύου που τρέφει το cyberbullying είναι ένα περιστατικό που αντιμετωπίσαμε στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας. Ένα έφηβο κορίτσι είχε ανεβάσει στο Διαδίκτυο ένα "χαζούλικο" βίντεο. Αυτό το βίντεο έγινε ο εφιάλτης της. Οι συμμαθητές της άρχισαν να την κοροϊδεύουν ασταμάτητα, την απομόνωσαν πλήρως και εκείνη εμφάνισε πολύ σημαντική δυσλειτουργία, με αποτέλεσμα ακόμη και να εγκαταλείψει για ένα διάστημα το σχολείο. Το Τμήμα Ασφαλείας Διαδικτύου της Μονάδας μας προσπάθησε να κατεβάσει το υλικό, κάτι που δεν κατέστη δυνατόν. Το κοριτσάκι αυτό υπέστη πολύ σοβαρή βλάβη από αυτή τη φαινομενικά "χαζούλικη" ιστορία». Η ειδικός εξηγεί ότι το Διαδίκτυο προσφέρει ανωνυμία και κάνει παιδιά που στον φυσικό κόσμο θεωρούνται μέτρια να διαπρέπουν στον εικονικό κόσμο, ο οποίος τους χαρίζει, με λανθασμένο τρόπο, τη χαμένη αυτοπεποίθησή τους. «Έχουν το Διαδίκτυο για δεκανίκι και αισθάνονται ότι τους προσδίδει δύναμη. Έτσι τα παιδιά αυτά νιώθουν ξαφνικά άτρωτα και βγάζουν όλα τα συσσωρευμένα αρνητικά συναισθήματά τους επάνω στους αθώους συμμαθητές τους».
Το φαινόμενο αυτό είναι πολύ πιθανόν να δημιουργήσει ένα κλίμα φόβου και ανασφάλειας στο σχολείο, ενώ τα θύματα αλλά και οι θύτες αντιμετωπίζουν δυσκολίες στο να κάνουν φίλους, μαθησιακές δυσκολίες ή αποτυχίες στο σχολείο, αισθάνονται μοναξιά και υιοθετούν προβληματικές συμπεριφορές (βανδαλισμούς, κλοπές, χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, αποβολές ή διακοπή του σχολείου). Το δυσμενέστερο στοιχείο του bullying φαίνεται ότι είναι το γεγονός ότι οι θύτες διατηρούν αυτή τη συμπεριφορά και μετά την ενηλικίωση τους, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να δημιουργήσουν μια ομαλή κοινωνική ζωή ή να οδηγηθούν στην παραβατικότητα.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΛΟΓΟΥΣ ΜΗ ΝΟΜΙΖΕΙΣ ΟΤΙ ΟΙ ΛΕΞΕΙΣ ΣΟΥ ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΔΥΝΑΜΗ ΚΑΙ ΑΥΤΟ ΦΕΡΝΕΙ     ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΕΥΘΥΝΗ ΟΠΟΤΕ ΠΡΟΣΕΞΕ ΠΩΣ ΤΙΣ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙΣ





 Δημήτρης Γκατζηγιαννης