 Ο Όσιος Νικάνωρ (Θεσσαλονίκη 1491 -
Μονή Ζάβορδας 1549) ήταν ηγούμενος της ιστορικής και περιώνυμης μονής των
Γρεβενών που η εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 7 Αυγούστου. Πατρίδα τού Οσίου
Νικάνωρα ήταν ή Θεσσαλονίκη, είχε γονείς πλούσιους και ευγενείς, Ιωάννης και
Μαρία τα ονόματα των γονέων. Η γέννησή του υπήρξε θαυμαστή, διότι ή μητέρα
του ήταν στείρα. Έπειτα από πολλές παρακλήσεις και νηστείες πού συνοδεύονταν
από ελεημοσύνες και αγαθοεργίες γεννήθηκε ό Νικόλαος, αυτό ήταν το κοσμικό
όνομα τού Αγίου.
Όταν έγινε πέντε χρονών, οι γονείς του
τον έστειλαν σε ένα ενάρετο δάσκαλο για να μάθει τα πρώτα του γράμματα όπου
από μικρή ηλικία φάνηκε ή ευφυΐα του και ή οξύτητα τού νου του, προοδεύοντας
στα γράμματα και πνευματικά. Μετά τον θάνατο τον γονέων του βρέθηκε
κληρονόμος μίας τεράστιας περιουσίας κι ενώ μπορούσε να έχει τιμές και
αξιώματα, τα περιφρόνησε όλα. Την μεγάλη περιουσία του την μοίρασε στους
άπορους και στους μη έχοντας και εκάρη μοναχός, παίρνοντας το όνομα
Νικάνωρ(=νικητής ανδρών), όνομα Μακεδονικό πού το έφεραν αξιωματικοί τού
Μεγάλου Αλεξάνδρου, αλλά και χριστιανικό πού το είχε ένας από τούς επτά
διακόνους τού αρχιδιακόνου και πρωτομάρτυρα Στεφάνου. Και ενώ ή φήμη του
άρχισε να εξαπλώνεται παντού και θεωρείτο διάδοχος στη μητρόπολη
Θεσσαλονίκης, αναχώρησε για το Καλλίστρατο όρος έπειτα από κάποιο όραμα. Έτσι περπατώντας από τόπο σε τόπο στήριζε
τούς χριστιανούς με τα θαύματά και τα κηρύγματά του. Αφού πέρασε από την
Βέροια, Σέρβια και Κοζάνη προχώρησε προς τα χωριά των Βεντζίων(Ν. Γρεβενών)
και από κει συνεχίζοντας το δρόμο του, έφθασε στο όρος Καλλίστρατο τον τελικό
του προορισμό. Μια άλλη παλιά παράδοση θέλει τον όσιο Νικάνορα συντροφευόμενο
στο δρόμο πού πήρε, εγκαταλείποντας τη Θεσσαλονίκη, από τον σύγχρονό του
Διονύσιο, πού τον ακολούθησε για να πάνε να ασκητέψουνε μαζί. Εκεί όμως πού
περνούσαν έξω από ένα χωριό ακουστήκαν κάποια όργανα, πού τράβηξαν την
προσοχή τού Διονυσίου. Έτσι ο όσιος Νικάνορας αποφάσισε να συνεχίσει μόνος
του την πορεία. Τότε ό Διονύσιος γύρισε πίσω και περνώντας από την Βέροια,
έμεινε εκεί σε μια σκήτη(Σκήτη Προδρόμου παρά τον Αλιάκμονα), αργότερα
αναχώρησε προς τον Όλυμπο, όπου ίδρυσε μεγάλο μοναστήρι. Μια παραλαγή της
παράδοσης αυτής ιστορεί ότι περπατώντας οι δύο ασκητές, έφτασαν στον Αλιάκμονα
όπου έπρεπε να τον περάσουν για να μπορέσουν να φτάσουν στο προορισμό τους.
Το ποτάμι δεν περνιόταν, γιατί ήταν πλημμυρισμένο. Τότε ό όσιος Νικάνωρ
πρώτος άπλωσε το ράσο του πάνω στο νερό και πάνω του κάθισε περνώντας το
ποτάμι κατά θαυμαστό τρόπο. Το ίδιο έκανε και ό Διονύσιος αλλά βυθίστηκε στο
ποτάμι και κινδύνευσε να πνιγεί. Έτσι από εκεί χωρίστηκαν, ό μεν Διονύσιος
κατέληξε στον Όλυμπο, ο δε Νικάνωρ στο όρος Καλλίστρατο. Το όρος Καλλίστρατο
είναι ένας κωνικόμορφος απόκρημνος πρόβουνος της Βουνάσας (όρος στα σύνορα
Γρεβενών-Δεσκάτης) και κατά τα βορειοδυτικά της, πού υψώνεται στο μέσα μέρος
της στροφής πού κάνει ό ποταμός Αλιάκμων κοντά στο χωριό Ελάτη Κοζάνης, για
να πάρει κατεύθυνση προς τα Σέρβια. Εχει ύψος 150 μέτρα περίπου από
την βάση του και αποχωρίζεται από την Βουνάσα με βαθύ ημικυκλικό φαράγγι, πού
στην κοίτη του κυλάει τα νερά του ορμητικά ό Αλιάκμων, βρέχοντας αυτό από τις
τρεις πλευρές του και μεταβάλοντάς το σε χερσόνησο. Την ονομασία του την πήρε
από ένα παλιό ασκητή τον Καλλίστρατο, πού ασκήτεψε και εκοιμήθη εκεί σε ένα
σπήλαιο. Περπατώντας ό όσιος Νικάνωρ στο πετρώδες και δύσβατο τόπο, έφθασε
στο χείλος τού ποταμού. Από εκεί αντίκρισε ψηλά στους βράχους ένα σπήλαιο
δυσανάβατο. Φθάνοντας με πολύ μεγάλη δυσκολία αντίκρισε στο σπήλαιο ερείπια
από μονύδριο τού Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, πού είχε κτίσει ό παλιός ασκητής
Καλλίστρατος πού ασκήτεψε εκεί και το ανακαίνισε. Αυτό σώζεται μέχρι σήμερα
και είναι γνωστό σαν το ασκηταριό τού Αγίου. Ή Αγία ζωή του οσίου Νικάνορα,
τερμάτισε την 7ή Αυγούστου 1419 (κατ' άλλους το 1519). Στις 7 Αυγούστου
γιορτάζεται ή μνήμη τού οσίου Νικάνορα μεγαλοπρεπώς με αρχιερατική λειτουργία,
πλήθη κόσμου συρρέουν από όλη την Δυτική Μακεδονία και τη βόρειο Θεσσαλία,
για να προσκυνήσουν τα ιερά λείψανα τού Αγίου. Παλιότερα λόγω τού άβατου πού
υπήρχε(ήδη εδώ και μερικά χρόνια έχει καταργηθεί), γινόταν και δεύτερη
λειτουργία για τις γυναίκες, στο εξωκλήσι τού αγίου Δημητρίου, πού είναι κάτω
από το Μοναστήρι. Μετά τη θεία λειτουργία, το Μοναστήρι σύμφωνα με την παλιά
παράδοση παραθέτει κοινό γεύμα στους προσκυνητές.
Ειρήνη Οικονόμου
Σωτηρία Νασιοπούλου
Ελένη Θεοχάρη
|
