Σεισμοί: Τι είναι, τι πρέπει να γνωρίζω γι΄ αυτούς, πώς να τους αντιμετωπίσω;

Οι σεισμοί από την εποχή της αρχαιότητας ακόμα, αποτελούσαν αντικείμενο απορίας και ενδιαφέροντος για τον άνθρωπο. Συνήθως θεωρούνταν υπερφυσικά φαινόμενα που προκαλούσαν φόβο και πανικό και συνοδεύονταν από ένα πλήθος δεισιδαιμονιών και προκαταλήψεων. Κανένα άλλο φυσικό φαινόμενο δεν έχει προκαλέσει δέος και πανικό ταυτόχρονα κυρίως εξαιτίας του γεγονότος ότι εκδηλώνεται συνήθως ξαφνικά και χωρίς προειδοποίηση ενώ συχνά δεν υπάρχουν περιθώρια αντίδρασης.   Αυτό ακριβώς το γεγονός διαφοροποιεί το σεισμό από άλλες φυσικές καταστροφές. Σεισμός είναι η δόνηση ή η ξαφνική κίνηση της επιφάνειας της Γης. Ο σεισμός στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται αισθητός από την κίνηση του εδάφους. Μπορεί όμως να γίνει αντιληπτός είτε από την ταλάντωση των φωτιστικών σωμάτων ή τη μετατόπιση των αντικειμένων που βρίσκονται στα ράφια ενός σπιτιού.   Ο σεισμός δημιουργείται συνήθως μέσα στο γήινο φλοιό. Το σημείο, βαθιά μέσα στο φλοιό της γης, στο οποίο "γεννιέται" ο σεισμός, ξεκινά δηλαδή το σπάσιμο των πετρωμάτων που προκαλεί το σεισμό, ονομάζεται εστία ή υπόκεντρο. Όταν συμβεί ένας σεισμός σε μια περιοχή, όλοι μιλούν συνήθως για τρία πράγματα: το επίκεντρο, το μέγεθος και την ένταση. Επίκεντρο είναι το σημείο που βρίσκεται στην επιφάνεια της γης, ακριβώς κατακόρυφα πάνω από την εστία.  Μέγεθος είναι η ποσότητα ενέργειας που απελευθερώνεται με ένα σεισμό. Αυτή η ποσότητα είναι συγκεκριμένη, μοναδική για κάθε σεισμό και υπολογίζεται με μαθηματικούς τύπους, χρησιμοποιώντας στοιχεία που καταγράφουν ειδικά όργανα τα οποία ονομάζονται σεισμογράφοι. Οι μετρήσεις του μεγέθους γίνονται με βάση την κλίμακα Ρίχτερ. Σεισμοί με μέγεθος μικρότερο των 4,0 Ρίχτερ δεν προκαλούν συνήθως ζημιές, ενώ αυτοί με μέγεθος μικρότερο των 2,0 Ρίχτερ δεν γίνονται αισθητοί. Αντίθετα εκείνοι με μέγεθος μεγαλύτερο των 5,0 Ρίχτερ μπορούν να προκαλέσουν καταστροφές. Οι σεισμοί μπορούν να γίνουν αισθητοί σε ακτίνα πολλών χιλιομέτρων και έχουν διάρκεια μικρότερη του ενός λεπτού. Μέχρι σήμερα ο τόπος, ο χρόνος και το μέγεθος ενός σεισμού δεν μπορούν να προβλεφθούν, αλλά οι επιστήμονες εργάζονται για το σκοπό αυτό. Η ένταση μας δείχνει το πόσο καταστροφικός είναι ένας σεισμός. Η ένταση μετριέται σε βαθμούς Μερκάλλι και εξαρτάται από το εάν ένας σεισμός έχει βλάψει μια περιοχή ή όχι. Δεν είναι δηλαδή ένας αριθμός μοναδικός, όπως το μέγεθος και διαφέρει από μέρος σε μέρος. Σε μια τοποθεσία κοντά στο επίκεντρο, η ένταση του σεισμού μπορεί να είναι μεγαλύτερη απ' ότι μακριά από αυτό. Εμείς καταλαβαίνουμε ένα σεισμό από τη δόνηση που προκαλεί. Ανάλογα με το πόσο κοντά είμαστε στο επίκεντρο ή πόσο είναι το μέγεθος του σεισμού τον αισθανόμαστε διαφορετικά. Η ένταση του σεισμού είναι ακριβώς ένας τρόπος για να μετρήσουμε τ' αποτελέσματά του σ' εμάς!   Ο σεισμός δημιουργεί στους ανθρώπους ένα αίσθημα πανικού και ανασφάλειας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Ιδίως όταν το επίκεντρό του είναι κοντά σε κατοικημένες περιοχές προκαλεί σοβαρά προβλήματα και εκτεταμένες ζημιές σε διάφορες κατασκευές. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι καταστροφές αυτές γίνονται αιτία να τραυματιστούν ή ακόμα και να χάσουν την ζωή τους άνθρωποι. Αν και κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο γίνονται αντιληπτοί περισσότεροι από 3000 σεισμοί, συνήθως λιγότεροι από 10 είναι αυτοί που προκαλούν σημαντικές απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Ο ισχυρότερος σεισμός που έχει καταγραφεί ποτέ είναι αυτός της Χιλής τον Μάιο του 1960 και είχε μέγεθος 9,5 βαθμούς της κλίμακας Ρίχτερ.   Ο σεισμός μπορεί να διαταράξει την καθημερινή ζωή δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα: Σε δίκτυα όπως, οδικό (καταστροφή δρόμων, γεφυρών κλπ) σιδηροδρομικό (καταστροφή γραμμών) τηλεπικοινωνιακό ηλεκτρικό ύδρευσης Σε κατοικίες, διάφορα κτίρια και άλλες κατασκευές Στο φυσικό περιβάλλον - κατολισθήσεις, καθιζήσεις Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, μπορεί ένα σεισμό ν' ακολουθήσει μια πυρκαγιά, προκαλώντας μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που έχει προκαλέσει ο ίδιος ο σεισμός! Επίσης, δεν είναι σπάνια η εμφάνιση πλημμύρας εξαιτίας βλαβών στα δίκτυα ύδρευσης, καταστροφής φραγμάτων ή αλλαγής της ροής ποταμών. Στην παγκόσμια ιστορία έχει καταγραφεί ένας τεράστιος αριθμός σεισμών. Πολλοί από αυτούς κατέστρεψαν πόλεις και χωριά. Όμως όσο μεγάλη κι αν ήταν η καταστροφή, κανένας σεισμός δεν στάθηκε ικανός να σταματήσει την εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Τα κτίρια ξαναχτίστηκαν, οι δρόμοι ξαναφτιάχτηκαν και όλοι απέκτησαν εμπειρίες για την μελλοντική αντιμετώπιση των σεισμών.   Στη μακρόχρονη ιστορία του τόπου μας έχουν καταγραφεί χιλιάδες σεισμοί. Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση από πλευράς σεισμικότητας στην Ευρώπη και την έκτη παγκοσμίως. Δεν πρέπει λοιπόν να μας φαίνεται παράξενο που οι σεισμοί στη χώρα μας γίνονται με μεγάλη συχνότητα και ένταση και πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Ας μην ξεχνάμε τους δυνατούς σεισμούς που χτύπησαν την χώρα μας και τα μαθήματα που πήραμε απ' αυτούς. Για παράδειγμα, ο σεισμός σε Κεφαλλονιά-Ζάκυνθο του 1953 είχε μέγεθος 7,3 Ρίχτερ και κατέστρεψε χιλιάδες σπίτια αλλά αποτέλεσε την αφορμή της δημιουργίας από την Πολιτεία του πρώτου αντισεισμικού κανονισμού, που οδήγησε στην κατασκευή ανθεκτικότερων κτισμάτων. Το ίδιο έγινε και μετά τους σεισμούς της Θεσσαλονίκης (1978), της Αθήνας (1981 και 1999), των Γρεβενών και του Αιγίου (1995). Μετά από κάθε σεισμό, η Πολιτεία βελτιώνει τον αντισεισμικό κανονισμό συμβάλλοντας στην δημιουργία ανθεκτικότερων κατασκευών που μας κάνουν να αισθανόμαστε πιο ασφαλείς. Εάν κατά τη διάρκεια του σεισμού βρίσκεσαι μέσα στο σπίτι ή στο σχολείο, διατήρησε την ψυχραιμία και προσπάθησε να καλυφθείς κάτω από ένα τραπέζι ή θρανίο μέχρι να σταματήσει το κούνημα. Μείνε επίσης μακριά από παράθυρα ή οτιδήποτε θα μπορούσε να πέσει, όπως μία βιβλιοθήκη Εάν κατά τη διάρκεια του σεισμού βρίσκεσαι έξω από το σπίτι, πήγαινε σε ανοιχτό χώρο μακριά από σπίτια, καλώδια και κολώνες ηλεκτρικού ρεύματος και πέσε στο έδαφος Εάν βρίσκεσαι σε πολυσύχναστο κλειστό χώρο, ΜΗΝ βιάζεσαι να κινηθείς προς την έξοδο, γιατί όλοι θα κάνουν το ίδιο. Αντίθετα, φρόντισε να καλυφθείς κάτω από ένα τραπέζι και μείνε μακριά από αντικείμενα που θα μπορούσαν να πέσουν πάνω σου. ΜΗΝ κινηθείς με τον ανελκυστήρα κατά τη διάρκεια του σεισμού Μετά από το σεισμό να είσαι προετοιμασμένος για πολλούς μετασεισμούς. Οι μετασεισμοί είναι μεταγενέστεροι του κυρίως σεισμού και έχουν μέγεθος μικρότερο του κυρίως σεισμού. Είναι επικίνδυνοι γιατί μπορούν να ολοκληρώσουν την καταστροφή που προκάλεσε ο κυρίως σεισμός  Εάν ενώ βρίσκεσαι στο σπίτι αισθανθείς τη μυρωδιά γκαζιού, άνοιξε ένα παράθυρο και εγκατέλειψε γρήγορα το κτίριο. Φρόντισε να φοράς παπούτσια μετά το σεισμό, ώστε να προφυλαχτείς από τα σπασμένα γυαλιά έξω ή μέσα στο σπίτι. Αν ζεις σε μια περιοχή που συμβαίνουν συχνά σεισμοί, θύμισε στην οικογένειά σου ότι θα ήταν καλό να έχετε έτοιμο ένα βαλιτσάκι με μερικά αντικείμενα που πιθανόν να σας φανούν χρήσιμα σε περίπτωση σεισμού. Μέσα στο βαλιτσάκι μπορείτε να βάλετε: Φακό με επιπλέον μπαταρίες Σφυρίχτρα Ραδιόφωνο με επιπλέον μπαταρίες Βαλιτσάκι πρώτων βοηθειών Πυροσβεστήρα Μερικά λίτρα νερού για κάθε άτομο της οικογένειας Κονσέρβες - ανοιχτήρι Κουβέρτες και καθαρά ρούχα Τηλεφωνικούς αριθμούς ανάγκης Χρήματα.        Ο Δημοσιογραφούλης