Graffiti: Είδος Τέχνης ή Βανδαλισμός;(γράφει ο Δημήτρης Κοτίτσας)

Ο Ορισμός της λέξης graffiti

Το Graffiti, προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “γραφείον”, η οποία μετά ταξίδεψε στην Ιταλία και την λατινική γλώσσα, και έπειτα από πολλές μετατροπές στην μορφή της και στην σημασία της, πήρε την μορφή graffiο, που σημαίνει χάραγμα. Με τον καιρό, αυτή η λέξη έγινε graffito, έχοντας ως πληθυντικό την γνωστή σε όλους μας λέξη graffiti. Το Graffiti ορίζεται ως γραφή ή σχέδιο γραμμένο, γδαρμένο ή ψεκασμένο παράνομα σε έναν τοίχο ή άλλη επιφάνεια σε δημόσιο χώρο.

Πότε ξεκίνησε το graffiti

Το graffiti γεννήθηκε το 1960 στη Νέα Υόρκη. Παράξενες συνθέσεις γραμμάτων και ήρωες των κόμικς άρχισαν να καλύπτουν τα βαγόνια του υπογείου μετατρέποντας τους συρμούς σε κινούμενα κόμικ στριπ. Το graffiti έγινε το μέσο έκφρασης της κουλτούρας του δρόμου και ταυτόχρονα αποτέλεσε ένα underground κίνημα το οποίο σύντομα εξαπλώθηκε και στον υπόλοιπο κόσμο.

Συσχετισμός graffiti με άλλες τέχνες

Το graffiti συσχετίζεται έντονα και με άλλες τέχνες. Κυριότερες από αυτές είναι η μουσική, ειδικότερα η Hip-Hop, αλλά και η ζωγραφική. Το graffiti αποτελεί δηλαδή ένα από τα τέσσερα στοιχεία του Hip-Hop. Είναι ένα παραπαίδι του, χωρίς να σημαίνει ότι όσοι ασχολούνται με το γκραφίτι είναι μόνο Hip-Hop. Με το graffiti μπορεί να ασχολείται όποιος θέλει. Ακόμη συνδέεται και με την τέχνη της ζωγραφικής αφού εντάσσεται σε αυτήν.

 Η εξάπλωση και Ιστορία του graffiti στην Ελλάδα

Το Graffiti πρωτοεμφανίστηκε στην Ελλάδα το 1986 με πολύχρωμα σχέδια και μηνύματα κυρίως στα βαγόνια του ηλεκτρικού και των τρένων. Η Ελληνική κοινωνία τότε αντιμετώπισε το θέμα κάπως επιφυλακτικά χωρίς να δώσει ιδιαίτερη έκταση μέχρι που εμφανίστηκαν τα πρώτα διεθνή περιοδικά, το True colors και Style wars, τα οποία ασχολήθηκαν με το θέμα και προετοίμασαν το έδαφος για τη μετέπειτα διάδοσή του. Το 1998 καθιερώθηκε ο θεσμός του Πανελλήνιου Φεστιβάλ Graffiti σε συνεργασία με την Ελληνοαμερικανική Ένωση ενώ στα τέλη του ίδιου χρόνου κυκλοφόρησε και ο πρώτος ολοκληρωμένος κατάλογος-λεύκωμα Ελληνικού γκράφιτι. Επίσης το 1998 ήταν μάλλον η χρονιά που έγινε το «μπαμ». Ήδη υπήρχαν πολλά νόμιμα «κομμάτια»  σε σχολεία (κατά απαίτηση των μαθητών που καλούσαν τους γκραφιτάδες μετά από εξασφάλιση άδειας), σε γήπεδα και γυμναστήρια (το γκραφίτι στην Ελλάδα ξεκίνησε κυρίως με την πιο ζωγραφική εκδοχή του και λιγότερο με tags και bombs). Το 1998 ξεκινάει η χωρίς προηγούμενο επιδημία παράνομου γκραφίτι με το συστηματικό βάψιμο των βαγονιών του ΟΣΕ και του ΗΣΑΠ, καθώς και των δρόμων της Θεσσαλονίκης και της Αθήνας. Από τις 22 Ιουνίου μέχρι τις 21 Ιουλίου 2002 πραγματοποιήθηκε σε δέκα πόλεις της Ελλάδας το Φεστιβάλ Χρωμόπολις, το οποίο διοργανώθηκε από το περιοδικό Carpe Diem με την υποστήριξη του υπουργείου Πολιτισμού. Οι καλλιτέχνες ζωγράφισαν κτίρια με θέματα την ειρήνη, τη φιλία, την αλληλεγγύη, κ.λπ. Από την εμφάνιση των πρώτων γκράφιτι μέχρι σήμερα, υπάρχει μια διαρκής εξέλιξη της τέχνης του γκράφιτι αλλά και μια γενικότερη αποδοχή από την κοινωνία, γεγονός που συνιστά έναν καλό οιωνό για τους καλλιτέχνες του δρόμου.

Τέχνη ή Βανδαλισμός;

Οι απόψεις για το graffiti διίστανται. Πολλοί αναρωτιούνται αν όντως έχουν κάποια πρακτική αξία, ή αν είναι απλά έργα που αμαυρώνουν την ήδη κατεστραμμένη εικόνα της πόλης. Πάντως, υπάρχουν διάφορες οπτικές γωνίες από τις οποίες μπορούμε να προσεγγίσουμε το θέμα. Πολλοί κάτοικοι της πόλης δεν είναι τόσο ανοιχτοί σε νεωτερισμούς οπότε είναι ταγμένοι στην κλασική τέχνη. Τους είναι σχεδόν αδύνατο να θεωρήσουν το Graffiti ως ένα είδος τέχνης. Το Graffiti κατηγοριοποιείται πολλές φορές λανθασμένα ενώ οι writers πολύ συχνά αποκτούν χαρακτηρισμούς όπως «αλήτες» ή «παιδιά του δρόμου». Το Graffiti είναι ένα ανερχόμενο είδος τέχνης το οποίο απλά δεν έχει αφομοιωθεί πλήρως από τις σύγχρονες κοινωνίες. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί βανδαλισμός μονάχα στην περίπτωση όπου οι writers καταπατούν δημόσια περιουσία για να ολοκληρώσουν τα έργα τους. Σίγουρα δεν είναι σωστό να βανδαλίζεις ξένα περιουσιακά στοιχεία και γι' αυτό το λόγο ανάλογα περιστατικά είναι μεμονωμένα. To Graffiti θα πρέπει να βελτιώνει την εικόνα της πόλης, έτσι και σε πολλές γειτονιές κατόπιν συμφωνίας με το δήμο πολλοί artists έχουν χρησιμοποιήσει το ταλέντο και τη δημιουργικότητά τους ώστε να φτιάξουν ένα ομορφότερο περιβάλλον συμβίωσης. Γενικά, το Graffiti είναι σίγουρα τέχνη, και όλοι οι καλλιτέχνες θα πρέπει να ακολουθούν συγκεκριμένους κανόνες ώστε να μην χρειαστεί η παρέμβαση της κοινότητας στο έργο τους.